xojalıq

Qaraqalpaqsha (kaa)

Morfologiyalıq hám sintaksislik qásiyetleri

atlıq, xo-ja-lıq

Leksikalıq mánileri

1. Qanday da bir jámiyetlik qurılıstaǵı óndiris qatnasıqlarınıń jıyıntıǵı, usılı. • Ótken jılı bul aldınǵı xojalıq 100 mıń manatqa jaqın payda aldı («Ámiwdárya» j.).
2. Úydi dúziw, úy, jay, múlkke iye bolǵan shańaraq. • Keshi joq dáwlet, kamaldıń, Xojalıq boldım kenelgen, Irısqı bergen kim eken? (K. Sultanov). • Sonda sotta maǵan aytqan gápi: «Sen kele bolmaysań, xalıq qatarına qosıla almaysań, para almay bir aylıq penen jasaysan, xojalıqtı súyrey almaysań, seniń menen qoslas bolıp kemtarlıqta jasaǵanımnan, jesir bolıp erkin jasaǵanım abzal», — dedi (A. Sultanov).
3. Is, jumıs. • Xojalıq mashqalasın kóteremen degendey birew bolsa dım jaqsı («Ámiwdárya» j.).
4. Islep shıǵarıwdı támiyin etetuǵın, onı ámelge asıratuǵın, payda etetuǵın birlespe. • Fermer xojalıqları resurs tejeytuǵın texnologiyalar—tamshılatıp suwǵarıwdı jolǵa qoyıwı hám (ilgeri) aldın suwǵarılmaǵan jerlerdi ózlestiriwi múmkin («Qaraqalpaq unversiteti» g.).
5. Islep shıǵarıwdıń belgili bir tiykarı, tarawı, tarmaǵı.
6. Bir adamnıń mákeme yaki xalıq ıqtıyarındaǵı baylıq, múlk.
7. Awıl xojalıǵındaǵı óz jer, suw, múlkke, islep shıǵarıw múmkinshiligine iye bolǵan hár bir ayrıqsha islep shıǵarıw birligi.
8. Hár qanday islep shıǵarıwdaǵı ayrıqsha kárxana.
9. Úy jaǵdayları, jasaw sharayatı. • Sonıń menen birge Nádirbaevtıń xojalıq jaǵdayın da esapqa alıwımız kerek (M. Nızanov).
Xojalıq baslıǵı— bir mákeme yaki kárxana ıqtıyarındaǵı múlk hám buyımdı basqarıwshı adam, kisi.

Derekler

1. QARAQALPAQ TILINIŃ TÚSINDIRME SÓZLIGI. Jeti tomlıq. Nókis, «Qaraqalpaqstan» baspası, 2023-jıl.