el

Qaraqalpaqsha (kaa)

Morfologiyalıq hám sintaksislik qásiyetleri

atlıq, el

Leksikalıq mánileri

1. Xalıq, jurt, elat, awıl. • Jıraǵıraqta el bardı, Jaqın jerde kól bardı, Dep bala ketip baradı («Qoblan»). Ay soqgırıp altınnan, Qaptalına qıstırdı, eli-xalqın jıydırdı, Toparlap mal soydırdı («Máspatsha»), Birlik penen el boladı, Kóp túkirse kól boladı (A.Dabılov).
2.Watan, mámleket, tuwǵan el. • Qaraqalpaqtıń elinde, Keń salalı jerinde (A.Dabılov). Taǵı da túrkmen eline barıp qırǵın qılayın dep edi, araǵa aqsha, altın túsip, ashıwlı bastı (Q.Irmanov). Sen bir qızsań barlıq maqset-muradıń, Baǵıshlanǵan tuwǵan elin bezewge (Sh.Mámbetmuratov).

Turaqlı sóz dizbekleri

El ǵamı — eldiń mópi, el ushın. • Olar el ǵamı ushın ketken erlerge qapa emes (T.Qayıpbergenov)
El dóretiw — payda etiw, keltirip shıǵarıw, júzege shıǵarıw. • Men qashan óz kúshim, jigerim, miynetim menen el dóretsem, áne soǵan maqtanaman (A.Bekimbetov).
El dáwleti — ırısı, jemisi. • Ekken paxtan el dáwleti (I.YUsupov).
El dástúri — úrp-ádeti, ırımı. • El dástúriy etip, balanıń elge aman quwısqanına birneme retlewdiń ǵamın jesek qáytedi? — dedi (Ó.Xojaniyazov).
El arası— ishi, awıl ishi, ortası. • El arası duw-duw áńgime (A.Áliev).
El aǵası — basshısı, meńgeriwshisi, basqarıwshısı, kátkudası.... • el aǵasın shakırıp aspazshısı sút burısh bersin (qq.x.e.).
El-jurtqa - xalıqqa, awılǵa, jurtka, jurtshılıqqa. • Áke-shesheniń aqılın alıp aytqanına júrmeseń júz qara bolıp, elge-jurtqa shermende bolasań (A.Bekimbetov).
El biylew - basqarıw, meńgeriw, basshılıq etiw. ...• ol waqıtta el biylewi baylardıń óz qulqını ushın edi... (Q.Ayımbetov).
El-elat — belgili bir jerde, aymaqta jasawshı xalıq, awıl, jurt. • Gúlparshın el-elatına, qatarqurbılarına xosh alla yar aytıp, zar-zar jılap, bir nárse aytıp baratır: («Alpamıs»).

Derekler

QARAQALPAQ TILINIŃ TÚSINDIRME SÓZLIGI. Jeti tomlıq. Nókis, «Qaraqalpaqstan» baspası, 2023-jıl.